نامداران مسیحی ؛ شیفتگان اسلامی / 1
رایسکه ؛ یتیمی شیفته علیعلیه السلام از آلمان
در 25 دسامبر 1716 میلادی در زوربیک آلمان قدم به عرصه گیتی گذاشت. پدرش دبّاغ بود و در کودکی اش در گذشت؛ به ناچار او را به یتیم خانه ای در ناحیه هلّه سپردند. تحصیلات ابتدایی و دبیرستانش را در همانجا طی نمود و زبان یونانی و لاتین را به خوبی فراگرفت. بعد از آن وارد دانشگاه لیپزیک شد و در کنار تحصلاتش به خاطر علاقه شدید به آموختن زبان و ادبیات عرب، بی هیچ کمکی و به تنهایی این زبان و دستورش را فراگرفت. این آغاز حرکتی عظیم بود که وی داشت در آن قدم می نهاد. فقر مالی داشت و در کنار تحصیلش کمک هزینه ای نداشت و تنها پولهایی را هم که به دست می آورد تنها برای خریدن کتابهای عربی خرج می کرد.
بیست سال بیشتر نداشت که در کتابخانه لیپزیک به نسخه ای خطی از کتاب «رساله هرمس در نکوهش نفس» دست یافت. آن را به لاتین ترجمه کرد؛ ترجمه ای عالی که حیرت سایرین را برانگیخت. ترجمه ای که برخی نامداران گفتند: «هنوز جوانی بیست ساله با بهترین آموزش و سودمندترین وسایل وجود ندارد که بتواند ترجمه ای بهتر از این ارائه کند.»
هر چه بیشتر می گذشت، زبان و ادبیات عرب برای وی حلاوت بیشتری می یافت. در پی نسخه های گوناگون کتابها به کشورهای مختلف سفر کرد و از کتابخانه های بسیاری استفاده کرد؛ البته که در این راه ناروایی های بسیاری هم دید و ناکامی هایی هم چشید. ناروایی ها تا آنجا بود که آن هنگام که در شرف اتمام درسهایش در دانشگاه لیدن و گرفتن دکترا از دانشکده ادبیات بود، استادش تمام تلاش خود را مصروف نمود تا او را از تحقیقات عربی باز دارد و در آخر الامر موفق شد و رایسکه به پزشکی تغییر رشته داد.
او از رهیافت زبان و ادبیات عرب با گوهر جانانه اسلام آشنا شده بود و نمی توانست که دل بکند. رشته تحصیلی اش را تغییر داد، اما از راهی که داشت می رفت جدا نشد. در آگوست سال 1747 میلادی مقدمه کتاب «تقویم التواریخ» حاجی خلیفه را ترجمه کرد. در این مقدمه توصیف گسترده ای درباره تاریخ اسلام عرضه می کند. او ظهور حضرت محمد و پیروزی دین او را از جمله حوداث تاریخی می داند که عقل انسانی نمی تواند وسعت آن را درک کند و آن را دلیل نیروی توانمند الهی می داند. وی تشیع را از لابلای منابع متاخری که به آنها استناد جسته می شناسد و معتقد است که علی بن ابی طالب پس از پیامبر محق تر از دیگران بوده که بلافاصله به خلافت برسد؛ ایشان 24سال به خاطر توطئه هایی که علیه او بود از حقش که به ارث بردن خلافت بود محروم گشت.
رایسکه علی علیه السلام را بهترین می داند و معتقد است ایشان بهترین امیری بوده که جهان اسلامی به خود دیده است؛ ایشان شجاع و عادل بوده ولی به خاطر بداقبالی و تنفر عایشه که زنی قدرت طلب و جاه طلب بوده ناکام شد. رایسکه معتقد است که نبرد علی با معاویه نمونه ای از فریب بر قدرت و شر بر حق است.
رایسکه اسلام را ستایش می کرد و از دروغ ها و تهمت هایی که جوامع غربی به آن می زدند بر حذر می دانست؛ همین سبب شد که مورد غضب علمای روحانی و کشیشان وقت واقع شود و زندگی اش در تنگدستی بگذرد. فوک در این زمینه می گوید: «وی از طرف روحانیون متهم بود که آزاد اندیش است و موافق ادعاهای آنان که می گفتند محمد -نعوذبالله- پیامبری جعال و فریبکار است نبوده و این دین او خرافاتی و مضحک است و نمی خواهد تاریخ جهان را به دو نیم، نیمی مقدس و نیمی دنیوی تقسیم کند، بلکه جهان اسلام را در قلب تاریخ جهانی قرار داده است. بالاتر از این نظریاتش را با صراحتی تمام بیان می کرد، بدون آنکه توجهی به نتایج حاصل از آن داشته باشد و این باعث بداقبالی وی شد.»[1]
او دانشمندی روشنگر بود که با ادبیات عرب قدم به وادی اسلام گذاشت و نتوانست از ناحقی های کلیسای مسیحیت درباره اسلام دم نزند. او اسلام را گوهری پاک می دانست و همین سبب شد که خشم مخالفین اسلام را به خود بکشاند. برای همین سالها در فقر و نداری به سر برد و در آخر در چهاردهم آگوست 1774 میلادی در لیپزیک در گذشت. روحس شاد.
علی صفدری
14رجب1434 - 4خرداد1392 - قم المقدسة
_ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _
[1] تحقیقات عربی در اروپا / ص117 / لیپزیک / 1955
* برای اطلاع دقیق تر از زندگی وی به کتاب «فرهنگ کامل خاورشناسان» نوشته "عبدالرحمن بدوی" و ترجمه "شکرالله خاکرند" رجوع نمایید.
